,

Inzicht in gedrag

Helderheid
Bron (inspirator) – Oorzaak

De vicieuze cirkel

Je patronen, valkuilen en problemen zijn over het algemeen een vicieuze cirkel waarin je vast zit. Ik zal het uitleggen aan de hand van een voorbeeld.

Als kind wilde je graag jezelf uiten (behoefte: zelfexpressie), je danste, maakte grappen en lachte (re-actie op je behoefte). Je ouders zeiden echter: “sssstttt!! Doe eens rustig en normaal! Je hoort je rustig te gedragen. Ga maar even op je kamer, dan hebben wij er geen last van” (resultaat).

Als jij behoefte hebt aan zelfexpressie, dan wordt je afgewezen (verhaal). Je voelt je verdrietig, machteloos, overweldigd (emoties).

Je krijgt de gedachten in je hoofd gebracht dat je ‘niet normaal bent’ en dat ‘druk zijn niet hoort’ (overtuigingen).

Je gaat vervolgens je gedrag aanpassen. Je gaat je onzichtbaar maken. Dit doe je steeds en wordt automatisch je gedrag (patroon).

Je gaat ook voor jezelf goedpraten dat je dit doet. ‘Ik wil onzichtbaar zijn, want ik ik heb er behoefte aan om bij te dragen aan anderen en de ander krijgt zo meer ruimte’ (surrogaat behoefte).

Je laat anderen zien dat je een rustige stabiele vrouw bent die de ander ruimte geeft (masker).

De ander ziet een rustige vrouw die niets ‘te uiten’ heeft en daar dus geen ruimte voor nodig heeft (effect).

En jij zegt: “Zie je wel!….” (reflectie)

Als ik behoefte heb om mijzelf te uiten, dan wordt ik afgewezen, want ik ben ook niet normaal en je hoort rustig te zijn, dus ik maak mezelf onzichtbaar en ik wil dat ook om de ander ruimte te geven. Ik laat zien dat ik een rustige vrouw ben – de ander ziet een stabiele vrouw die geen ruimte nodig heeft … zie je wel… als ik behoefte heb om mijzelf te uiten, dan…. (etc.)

En zo zit je vast in jouw cirkel!

Acties

  • Maak je eigen cirkels (zie werkblad)
    • Noteer al je patronen en valkuilen
    • Vul voor elk patroon een cirkel in
  • Bespreek jouw cirkels eventueel met je coach (tijdens de coach gesprekken zijn ze misschien al aan de orde gekomen of komen ze een keer aan de orde, maar breng ze gerust ook zelf in!)

Volg jij deze online module zonder persoonlijke begeleiding en merk je dat je toch graag die persoonlijke begeleiding zou willen? Meld je dan via deze link aan voor een GRATIS kennismakingsgesprek en dan bespreken we de opties!

,

Bron van je pijn

Helderheid
Bron (inspirator) – Oorzaak

Oude pijn ligt opgeslagen

Je bent dit traject gestart omdat je tegen dingen aanliep in je leven. Je hebt problemen, pijn en/ of belemmerende gedachten en emoties. Je komt daardoor regelmatig in een ‘patroon’ terecht. Gedrag dat je als belemmerend ervaart in je leven noemen we patronen. Patronen zijn eigenlijk doorgeschoten kwaliteiten, je bent in een ‘valkuil’ getrapt. Je vervalt dus in patronen die wel bij jouw persoonlijkheid en karakter passen.

Voorbeelden van patronen zijn onder andere: onzeker reageren, je terugtrekken, perfectionisme, pleasen, controle gedrag, vermijdingsgedrag, manipuleren, ‘flierefluiten’, etc.

Een patroon heeft tot doel om een behoefte die je hebt te vervullen. Behoeften die je als kind al had en die toen niet zijn vervuld en waar je nog steeds erg behoefte aan hebt. En bij die behoeften komen ook emoties vrij en ontwikkel je ook allerlei gedachten. Je patronen kun je indelen in twee categorieën: emotionele patronen en gedachten patronen. Soms heb je gedrag dat je niet kunt stoppen doordat je je heel boos, schaamtevol, angstig of verdrietig voelt. Soms heb je gedrag dat heel erg wordt gestuurd door gedachten.

Omdat veel patronen meestal in je jeugd (eerste 8 jaar van je leven) ontstaan of tijdens een trauma op latere leeftijd noemen we het moment dat je in zo’n patroon vervalt ook wel een ‘kind-modus’ of een ‘ouder-modus’. Je komt weer terug in je kinderlijke emoties of je stapt in de gedachten die volwassenen (ouders o.a.) je van kinds-af-aan hebben meegegeven en die in je hoofd zijn blijven hangen. Als je getriggerd wordt op emoties die je als kind had dan wordt het kind in jou weer aangeraakt en stap je dus in je ‘kind-modi’. En als juist gedachten getriggerd worden die andere mensen je hebben meegegeven dan stap je bij wijze van spreken in een ‘ouder-modus’.

Kind-modi

Je innerlijke kind (die iedereen in zich heeft) komt boven. Wat jij als kind gemist hebt daar is jouw innerlijke kind nog steeds naar op zoek door middel van dat patroon dat jij je eigen hebt gemaakt. Er zijn een aantal kind-modi en deze kind-modi kunnen actief worden wanneer je ervaart dat niet in jouw behoefte wordt voorzien (bijvoorbeeld doordat je wordt afgewezen, in de steek gelaten, onder druk gezet, vernederd, misbruikt, etc.).

Er zijn 3 kind-modi:

  1. Gekwetste kind – sombere en nare gevoelens, zoals schaamte, eenzaamheid, angst, verdriet of je bedreigd voelen. Je voelt je vaak alleen op de wereld, je voelt je zwak en hulpeloos en/of je hebt het gevoel dat niemand van je houdt.
  2. Boze kind of impulsieve kind – boze gevoelens zoals woede, ergernis, irritatie, frustratie, impulsiviteit, koppigheid. Je handelt dan zonder na te denken over de gevolgen daarvan (bijvoorbeeld als je boos bent op een opmerking van je leidinggevende dat je vervolgens te hard rijd op de snelweg en onverantwoorde risico’s neemt). Je kunt je niet  goed beheersen en kunt de controle over jezelf verliezen als je boos bent, je doet wat je wil ongeacht de gevoelens en behoeften van anderen en/of je hebt het gevoel dat de regels waar anderen zich moeten houden niet voor jou gelden.
  3. Gelukkige kind – speelse gevoelens, zoals ongeremdheid, nieuwsgierigheid, genot. Je voelt je geliefd en geaccepteerd, je voelt je tevreden en ontspannen, je vertrouwd mensen meestal en/ of je bent spontaan en speels.
Hoe weet je of je in je kind-modi bent gestapt en niet meer je volwassen zelf bent?

Als je in je kind-modi bent terecht gekomen dan ervaar je heftige emoties. De heftigheid is eigenlijk buiten proportie, niet in verhouding tot wat er aan de hand is. Je kunt je reactie op je gevoelens niet onder controle houden, omdat het te heftig is.

Het is belangrijk dat jij, je volwassen ‘ik’, voor het kind in jou kan gaan zorgen en dat is soms best een uitdaging. Tijdens therapie gesprekken werk ik daar ook aan met cliënten, omdat dit zo’n belangrijk onderdeel is.

Ouder-modi

De naam van deze modi is wat verwarrend, want het gaat er namelijk niet over dat alleen je ouders de schuld zouden zijn voor het feit dat jij in patronen valt. Maar aan de andere kant hebben je ouders vaak wel een grote bijdrage aan jouw patronen. Meestal heeft niet alles wat zij gedaan of gelaten hebben tot problemen geleid. Het gaat om heel specifieke bepaalde gedragingen van je ouders die een slechte invloed op je hadden. Zo kunnen ouders heel veel van je houden en je met liefde opvoeden, maar als ze perfectionistisch en veeleisend zijn dan kun je toch een veeleisende-ouder ontwikkelen. Tegelijk hoeft het niet door je ouders veroorzaakt te zijn, je ouder-modi kunnen ook door anderen in je jeugd zijn ontstaan. Bijvoorbeeld klasgenoten die je hebben gepest.

Er zijn 3 ouder-modi

  1. Veeleisende-ouder – Legt de nadruk op prestaties en succes. Je moet altijd zorgen dat je de beste bent, je vind dat het niets voorstelt als het niet perfect is en/ of als je iets niet hebt/ bent dan krijg je niet wat je nodig hebt. Je moet eerst iets afmaken voor je mag ontspannen, je staat altijd onder druk om te presteren, je mag geen fouten maken en/ of je weet dat er een ‘goede’ en ‘foute’ manier is en je doet je best om alles ‘goed’ te doen, want anders heb je kritiek op jezelf.
  2. Schuld inducerende-ouder – Legt de nadruk op de verantwoordelijkheid voor anderen. Je moet altijd voor anderen klaar staan, je mag je eigen behoeften niet uiten, want dat is egoïstisch en/ of je moet voor de ander perfect zijn. Je doet je best om het anderen naar de zin te maken, je mag niet kwaad worden en/ of je dwingt jezelf om een groter verantwoordelijkheidsgevoel te hebben dan anderen.
  3. Straffende-ouder – Legt de nadruk op je identiteit. Je vind dat je gewoon lastig bént, je denkt dat mensen uit je buurt zullen  blijven als ze je écht kennen, je denkt dat je beter niet geboren had kunnen worden. Je gunt jezelf geen prettige dingen, je hebt een drang om jezelf pijn te doen/ streng voor jezelf te zijn (letterlijk door bijv. te snijden of niet te eten, maar ook figuurlijk door jezelf met gedachten te geselen) en/ of je kunt jezelf niet vergeven.
Hoe weet je of je in je ouder-modi bent gestapt en niet meer je volwassen zelf bent?

Als je in je ouder-modi terecht komt dan zet je jezelf veel te veel onder druk. Je neemt je behoeften niet serieus en vindt je gevoelens belachelijk of stopt ze weg, terwijl dat niet in overeenstemming is met de omstandigheden op dat moment.

Bron onderzoeken:

Waar zijn jouw patronen nu ontstaan?
Welke emoties triggeren jou nog regelmatig? Waar heb jij nog altijd vaak behoefte wat ook steeds weer terug komt? Welke gedachten geloof jij over jezelf, de ander en over de wereld? En waar komen die vandaan?

Vraag aan je innerlijke kind wat het voelt en waar het behoefte aan heeft. Wat heeft het kind in jou vroeger gemist toen je jong was? Of wat is er op latere leeftijd gebeurd waarbij het innerlijke kind in jou alsnog gekwetst is geraakt?

Wat zeiden of deden je ouders altijd? Welke van jouw behoeften die je als kind had konden jouw ouders niet goed vervullen? Door welk gedrag, karaktereigenschap, motto, overtuigingen van je ouders kwam dat? Waren je ouders perfectionistisch, zeiden ze: ‘wie A zegt moet B zeggen’, hadden ze geen aandacht voor jou, waren ze onvoorspelbaar? Maar kijk ook naar andere gebeurtenissen en mensen in je jonge leven.

Wat zijn heftige gebeurtenissen en life events die jij hebt meegemaakt in jouw leven en waardoor kind-modi en ouder-modi zijn ontstaan?

Acties

  • Maak het werkblad
  • Als je coaching sessies hebt, maak de creatieve levensweg en bespreek de bron van je pijn.

Bij de individuele gesprekken help ik je om diepgaand te onderzoeken wat de bron, de wortel, van je pijn is. En bij de extra thema blokken ga je ook op zoek naar de cadeaus die in je geschiedenis liggen. Je gaat nog één keer je tijdlijn af om alles een plek te geven en daar op die plek te laten.

Als je vragen hebt of ergens tegenaan loopt kun je deze altijd in een persoonlijk gesprek stellen. Als je (nog) geen persoonlijke gesprekken hebt dan kun je altijd een mailtje sturen met je vragen naar [email protected] en dan kijken we samen of het via de mail kan of dat we één of meer afspraken plannen voor persoonlijke begeleiding. 

,

Pijn van het leven

Helderheid
Bron (inspirator) – Oorzaak

De pijn van het leven

De perfecte trein

Veel mensen weten wel ongeveer wat ze belangrijk vinden in het leven. Toch hebben ze geen idee van wat ze dan daadwerkelijk zouden willen gaan doen. Vaak creëren we een geweldige piekerwolk om thema’s als Werk en Relaties heen. We proberen door na te denken een soort van spooktocht uit te zetten in ons hoofd, hopende dat we dan ontdekken waar ons hart ligt.

Niet weten wat je wilt doen met je leven voelt vaak als stil staan, en dus als achteruitgang. Het leven trekt aan je voorbij en je hebt geen idee in welke trein je moet stappen. Met als gevolg dat je op een leeg perron zit te kniezen over hoe het nu verder moet.

Veel mensen die vastzitten in een dergelijke situatie voelen dat de tijd dringt. Het leven is kort en als je (bijvoorbeeld) rond je dertigste nog geen vaste relatie of goede baan hebt, dan beginnen de zorgen meestal al harder te schreeuwen. Deze tijdsdruk wordt vaak gecombineerd met de eis dat, als je een weg kiest, je wel zeker moet weten dat het ook de góede weg is. Een opleiding of baan moet dus perfect passen, want anders ga je weer twijfelen. Alsof je dus onder enorme tijdsdruk een hole in one moet slaan op een golfbaan waar je nog nooit op gespeeld hebt.

Iedereen voelt dat dit een onmogelijke opgave is, dus laten we om te beginnen onderzoeken wat je allemaal van jezelf verwacht en hoeveel druk je jezelf oplegt. Als jij binnen een bepaalde tijd helemaal zeker moet zijn van wat je wilt met je leven, besef dan dat:

  • Tijdsdruk de verwarring alleen maar groter maakt,

En

  • Dat de perfecte keuze niet bestaat.

Ook hier speelt het thema controle een belangrijke rol. We denken (en hopen) controle uit te kunnen oefenen over ons lot, door van tevoren tot in detail te bedenken wat het perfecte plaatje is. Een cliënt dacht dat plaatje bij elkaar gepuzzeld te hebben, tot haar perfecte man ineens vreemd bleek te gaan en het bedrijf waar ze werkte haar ineens ontsloeg. En ze had het allemaal nog juist zo mooi uitgedacht! Daar stond ze dan met al haar schijn-controle.

De perfecte weg bestaat niet. Verdwalen in keuzemogelijkheden en ‘het soms gewoon echt even niet weten’ hoort er dus bij. Als je wacht op de perfecte trein, dan zal je op het perron achter blijven. Als je bereid bent om een trein zonder hele duidelijke of ideale bestemming te pakken, dan kom je in ieder geval in beweging.

De moraal van dit verhaal: Je kunt alleen ontdekken wat je wilt doen met je leven door onderweg te gaan. Dit gaat gepaard met klooien, uitproberen, falen en opnieuw beginnen. Je kunt van alles bedenken en ideale plaatjes blijven schetsen tot je er scheel van gaat zien; uiteindelijk weet niemand waar hij in het leven precies terecht komt. Durf dus om een trein te nemen die niet perfect is. Voor je het weet is je reis echt begonnen.

Omarm je realiteit

Vroeg of laat komen we in ons leven situaties tegen die dusdanig ingrijpend zijn, dat we er gegarandeerd verlamd door zullen raken. Onverwachtse gebeurtenissen kunnen ons dusdanig verrassen dat we op dat moment niet in staat zijn om ons goed te verweren. Ook als we goed kunnen omgaan met stressvolle situaties blijven we kwetsbaar voor de grillen van het leven.

Teleurstelling, angsten en depressieve gevoelens komen meestal voort uit twee belangrijke aannames:

  • We verwachten dat de wereld zich houdt aan onze regels. Iedere keer als een regel in de praktijk niet nagevolgd wordt, raken we van slag.
  • We zijn vaak niet bereid om de realiteit zoals hij is te aanvaarden omdat we denken dat, als we maar hard genoeg knokken, we de realiteit naar onze hand kunnen zetten.

‘Als je piekert over dingen die je niet kunt veranderen, heeft piekeren geen zin.’

Het is moeilijk om te accepteren dat het leven vaak zijn eigen gang gaat, zonder dat jij daar vat op hebt. Het accepteren van wat je niet kunt voorspellen of veranderen is een noodzakelijke voorwaarde als je bestand wilt zijn tegen de grillen van het leven.

In plaats van ons verzetten, kunnen we proberen om een houding aan te nemen waarbij we openstaan voor alles wat op ons pad komt. Het grote nadeel van ons gevecht tegen negatieve gebeurtenissen en gevoelens is dat het vechten de problemen alleen maar vergroot. Als je weigert om jouw realiteit te accepteren zoals die is, zul je iedere keer dat er iets vervelens gebeurt, moeten vluchten en vechten.

Het oordeel van anderen

Vaak zijn we bang voor wat andere mensen allemaal wel niet over ons zullen denken als we onze eigen weg kiezen. De angst dat we worden afgewezen is vaak groot. Al laat je het diamanten regenen, dan nog zullen er mensen zijn die zeggen dat dit slecht is voor de paraplu. Wat je dus ook doet en hoe perfect je ook bent, er zal altijd wel iemand wat over jou te mekkeren hebben. En dus is het zinloos om te proberen het altijd iedereen naar de zin te maken.

Daarnaast is het interessant om je eigen kwetsbare kanten te ontdekken. Want het feit dat je last hebt van een oordeel van een ander, zegt iets over waar je kennelijk gevoelig voor bent.

Een voorbeeld van Gijs Jansen, de ontwikkelaar van het NL ACT programma: “Iemand noemde mij een tijdje geleden hypocriet. Ik ben toen erg geschrokken van mijn eigen, overgevoelige reactie. De wijze les die de persoon in kwestie mij op die manier meegaf, was dat ik het heel vervelend vind als mensen mijn oprechtheid in twijfel trekken. Andersom is het zo dat iemand mij lelijk kan noemen, ik dan mijn schouders ophaal en die opmerking de volgende dag alweer ben vergeten”

Met andere woorden: Mensen kunnen je alleen raken op plekken waar je zelf gevoelig bent.

En dus kun je jezelf trainen in het herkennen van jouw gevoelige plekken.

Acties

  • Maak het werkblad

[1] Bron: Lichter leven – Gijs Jansen
[2] Bron: Denk wat je wilt, doe wat je droomt – Gijs Jansen
[3] Bron: Lichter leven – Gijs Jansen & Bron: Gijs Jansen, Tim Batink, Time to ACT! (2014, Thema)

,

Acceptatie

Helderheid
Bron (inspirator) – Oorzaak

Acceptatie

Accepteren betekent eigenlijk ‘aanpakken wat je geboden wordt’. Vaak denken mensen ‘dat ze alles dan maar over zich heen moeten laten komen’. Dat bedoel ik juist niet! Wat ik bedoel met acceptatie, is ‘iets nemen zoals het is’ en ‘aanpakken wat je aangeboden wordt’. Acceptatie is dus een heel actieve manier van omhelzen: je nodigt doelbewust alles uit wat je eigenlijk niet zou willen ervaren, én wat je niet kunt veranderen. De weg naar acceptatie start met bereid zijn om te voelen wat er op je af komt.

Belangrijk is om je hier bij te realiseren dat we niet accepteren om daarmee negatieve gevoelens of emoties te doen verminderen. De gedachte dat als je maar hard genoeg accepteert, je vanzelf minder last hebt van je emoties gaat dus niet op. Dat zou namelijk betekenen dat accepteren net zo goed een manier van controleren is, verglijkbaar met het wegduwen van een emoties, een borrel nemen of boos worden op je partner. En we hebben juist ontdekt dat controleren niet helpt, dat wegduwen van emoties, vermijden door bijvoorbeeld een borrel te nemen of heel erg boos worden niet werkt.

Acceptatie betekent dus dat je zegt dat emoties, zowel leuke als niet-leuke, bij het leven horen en er altijd zullen zijn. Elke emotie gaat voorbij, maar elke emotie kan ook weer terug komen. Dingen die je meemaakt doen pijn en dat hoort bij het leven. Alleen hoef je er niet meer onder te lijden als je accepteert dat emoties erbij horen. Dan hoeven de behoeften en gedachten die door je emoties getriggerd worden niet meer zo geraakt hoeven te worden. Een emotie, een pijn, is er dan en doet écht pijn! Maar je lijdt er niet meer zo onder.

Video Acceptatie: Ongewenste gast (Engels)

Verschil tussen pijn en lijden

Pijn is wanneer je van je fiets valt en een schaafwond hebt. Pijn is wanneer er iemand komt te overlijden. Pijn heeft dus een directe oorzaak: er is iets aan de hand wat gewoon niet leuk is. Iets doet je pijn. Je kunt door die pijn wel lijden ervaren omdat je ‘last van de pijn’ hebt.

Als er geen directe oorzaak is, is er sprake van lijden. Voorbeelden zijn: je alleen op de wereld voelen, boos zijn op iemand die er niet meer is, piekeren over dingen die je anders had moeten doen.

Lijden komt vaak voort uit de pijn, vaak doordat we tegen de pijn vechten of het proberen te vermijden. Dit doen we omdat we de pijn willen bestrijden. Dit proberen we door vooral maar positief te blijven, door gedachten en gevoelens te onderdrukken, maar ook door situaties te vermijden die angst oproepen.

Als je van je fiets valt doet dat pijn, maar je hebt niet persé direct een gevoel van ‘lijden’. Als je na je val van de fiets niet meer gaat fietsen, dan vermijd je de angst dat je wellicht ooit nog een keer van je fiets zult vallen. Maar vervolgens lijd je eraan dat je niet meer lekker kunt fietsen in de natuur en je de frisse buitenlucht mist.

Als iemand je zegt geen contact meer met je te willen dan doet dat pijn, maar het gevoel van eenzaamheid en de angst anderen ook kwijt te raken laten je lijden.

Als je achteruit gaat door je chronische ziekte dan doet dat pijn. Je hebt verdriet en pijn over het feit dat je minder kan en je gaat een rouw proces in. Maar als je vervolgens je zorgen maakt over wat de toekomst je gaat brengen, je de hele tijd ziet wat je niet meer kunt daardoor, je boos op jezelf wordt omdat je de gedachte hebt dat je dingen anders had moeten doen om achteruitgang te voorkomen, dan ga je lijden aan je achteruitgang.

Lijden is dus een gevolg van pijn omdat je begint te vechten of vermijden…

Leestip:

Deze bijlage kun je opvragen bij je coach, als je dat interessant vind, en die krijg je dan via de mail toegestuurd.

  • Bijlage: De overtreffende trap van acceptatie – Gijs Jansen

Acties

  • Maak het werkblad

Als je vragen hebt of ergens tegenaan loopt kun je deze altijd in een persoonlijk gesprek stellen. Als je (nog) geen persoonlijke gesprekken hebt dan kun je altijd een mailtje sturen met je vragen naar [email protected] en dan kijken we samen of het via de mail kan of dat we één of meer afspraken plannen voor persoonlijke begeleiding. 

[1] Bron: Gijs Jansen, Tim Batink, Time to ACT! (2014, Thema)

,

Bereidheid

Helderheid
Bron (inspirator) – Oorzaak

Bereidheid

Waar zou je spijt van hebben?

Veel mensen blijken aan het eind van hun leven spijt te hebben of dingen te hebben die ze achteraf graag anders hadden aangepakt. Er blijken veel overeenkomsten te zijn in de zaken die mensen aangeven.

De volgende  reacties komen het meest voor:

  • Ik zou willen dat ik de moed had gehad om een leven te leiden trouw aan mezelf, in plaats van dat ik heb gedaan wat anderen van mij verwachtten.
  • Ik zou willen dat ik niet zo hard gewerkt had.
  • Ik zou willen dat ik mijn gevoelens meer geuit had.
  • Ik wou dat ik mijn vriendschappen meer gekoesterd had.
  • Ik wou dat ik de moed had gehad om dingen te veranderen, of om gekke dingen te doen.

Herken je jezelf in één of meer van deze spijtbetuigingen? Wat als jij morgen zou komen te overlijden? Waar zou jij dan spijt van hebben?

Doorbreek de regels

Het is verleidelijk om te denken dat we controle hebben. Het gevoel dat je alles zelf in de hand hebt, is weliswaar gebaseerd op gebakken lucht, maar gebakken lucht kan soms best lekker ruiken. Kijk gewoon heel simpel of het werkt wat je doet, en vooral ook of het op de lange termijn nog steeds werkt. Geeft controle alleen tijdelijk verlichting, of zorgt het daadwerkelijk voor een oplossing?

Het goede nieuws is dat je die controle helemaal niet nodig hebt. Wat je wel nodig hebt, is het diepe besef dat controle echt niet werkt. Aanvullend op dit idee en besef dat controle uitoefenen niet of zelfs averechts werkt, volgt het thema bereidheid. De vraag is waar je voor wegloopt en wat je allemaal niet mag denken en voelen. Vervolgens kunnen we proberen om, in plaats van te vluchten of te vechten, stil te blijven staan bij die gedachten, gevoelens en omstandigheden. En door de gesprekken komen emoties, onvervulde behoeften en misschien zelfs heftige situaties bovendrijven.

Het is goed om te noemen dat deze bereidheid om stil te blijven staan een vaardigheid is, geen diep psychologisch inzicht. Het is het bewust doen van dingen die raar voelen. Dit beperkt zich niet alleen tot de dingen waar je echt last van hebt. Je kunt bereidheid toepassen bij het uitnodigen van depressieve of angstige gedachten, maar in de praktijk kun je bereidheid op alles toepassen. Het heeft alles te maken met het doorbreken van bestaande gedragspatronen. Denk aan het nemen van een verrassingsmenu als je helemaal niet van verrassingen houdt, douchen met yoghurt in plaats van een lekker stukje zeep, een week lang je kopjes koffie overslaan of met een ongeopende paraplu door de regen lopen.

Het idee is dat deze vaardigheid op den duur ook de moeilijke ervaringen in je leven zal binnendringen. Als het makkelijker wordt om rare dingen te doen, is het misschien ook makkelijker om moeilijke gevoelens toe te laten. Probeer stapje voor stapje te kijken naar wat je anders kunt doen en begin vandaag nog. Wie weet ervaar je dan op den duur dat je niet meer weg hoeft te lopen van je angsten, en dat je moeilijke gedachten plek zat hebben naast je op de bank.

Bereidheid vs willen

Bereidheid om de keerzijde van het leven te omarmen, wordt vaak gelijkgesteld aan willen, maar dat gaat niet op. Want als we eerlijk zijn, dan willen we die vervelende dingen eigenlijk niet omarmen. We hoeven onszelf dan ook niet voor te liegen; het is helemaal niet leuk om bang te zijn, of om tegenslagen te verwerken. Als het aan onze wil lag, gebeurden al die dingen helemaal niet.

Bereidheid is dan ook iets heel anders dan willen. Bereidheid is een keuze, terwijl willen een wens is.

We willen allemaal een leven zonder obstakels. Hoe mooi zou het wel niet zijn als we gevrijwaard waren van alle ellende die hoort bij het leven!? Maar als we de wil als uitgangspunt nemen op onze tocht naar een waardevoller bestaan, zullen we nooit echt ergens uitkomen. Wat we dan namelijk gaan doen, is dingen vermijden die we diep van binnen eigenlijk helemaal niet willen.

‘Willen’ zou je kunnen zien als een soort regel. Met ‘willen’ zeggen we in feite dat we alles willen doen om de omstandigheden naar onze hand te zetten. We zeggen daarmee niet dat we bereid zijn om toevalligheden te accepteren. We willen bijvoorbeeld niet vermijden en daardoor doen we er alles aan om het vermijden te vermijden. Maar wat nu als je echt voor het blok gezet wordt door de omstandigheden? Wat nu als er met de beste wil van de wereld niet gebeurt wat jij wilt?

Bereidheid heeft veel te maken met het begrip onthechting. Om een eenheid te kunnen maken van de tegenpolen van het leven, is het nodig dat we het principe omarmen dat deze polen met elkaar verbindt.

  • Je kunt alleen dingen vasthouden als je bereid bent om dingen ook weer los te laten
  • Geluk vloeit voort uit de bereidheid om je tranen te omarmen
  • Zonder slechte dag zou het goede niet bestaan
  • Als je niet bereid bent om te vallen, is er ook geen weg naar boven

De kern is: lijden is een noodzakelijke voorwaarde voor de herkenning van geluk. Hoe kunnen we weten of het goed met ons gaat als we dat niet kunnen vergelijken met de periodes waarin het slecht met ons gaat? Laat dit idee even rustig op je inwerken.

Intern alarm

Je hebt een overgevoelig alarmsysteem dat steeds zomaar afgaat. Oftewel, je hebt vaak zomaar angstige gevoelens, zonder duidelijke reden.

Je rent steeds naar het alarmkastje en typt de code in, maar het alarm blijft steeds weer opnieuw loeien. Je sust je angstige gevoelens, maar ze steken continu de kop weer op.

Daarnaast zorgt het rennen naar het kastje en het driftig intypen van de code ervoor dat het alarm maar blijft loeien. Oftewel, de manier waarop je met je verstand probeert om je angstige gevoelens te laten verdwijnen, zorgt ervoor dat ze blijven bestaan en zelfs erger worden.

Wat zou je veel beter kunnen doen dan telkens naar dat kastje rennen? Wat houdt dat alarm actief? Juist: Stroom!

En die stroom is te vergelijken met de mate waarin je je verstand serieus neemt. Iedere keer als je naar het kastje loopt en de code driftig intoetst, laadt de batterij van het kastje automatisch op. Als je bereid bent het alarm te laten loeien (en je angstige gevoelens volledig toe te laten), laat je je verstand links liggen en kun je overgaan tot de orde van de dag.

Video bereidheid: Intern alarm

Controle knop

Als je angst toeneemt, terwijl je beseft dat je hier geen controle over hebt, wat dan?

Naast het alarmkastje is nog een andere knop waar je wel aan kunt draaien en die wél werkt. De bereidheidknop. Als je angst toeneemt, kijk dan of je bewust je bereidheid om deze te verdragen kunt vergroten.

Situatie:

Je hebt een vervelende ervaring, of je hebt net een vervelende ervaring achter de rug. Voorbeelden: Je hebt net vervelend gesprek met je baas gehad, je hebt hoofdpijn, je maakt je zorgen om de toekomst, enzovoort. Wat kun je doen?

Merk het op. Richt je aandacht op wat de ervaring met je doet. Wat gaat er door je heen?

Sta hier aandachtig bij stil. Let op je ademhaling. Probeer je voor te stellen dat je dit nare gevoel in-en uitademt. Hou het gevoel dicht bij je en probeer het niet van je af te blazen. Wees aanwezig met het nare gevoel, terwijl je adem haalt.

Geef het gevoel bestaansrecht.

Probeer het gevoel niet kwijt te raken of te veranderen. Probeer juist om het gevoel uit te nodigen. Niet omdat dit leuk is, maar omdat je bereid bent om vervelende gevoelens te ervaren. Hoe ging dat?

Acties:

  • Maak het werkblad

[1] Bron: Denk wat je wilt, doe wat je droomt – Gijs Jansen
[2] Bron: Gijs Jansen, Tim Batink, Time to ACT! (2014, Thema)